افراد تاب آور در مقابله با تغييرات مهم زندگی، چالش‌های سخت يا يک فقدان دردناک، که بخش جدايی ناپذير زندگی است برخورد مناسبی دارند. همه انسان‌ها در طول زندگی خود با درجات مختلفی از اين گونه سختی‌ها رو به رو می‌شوند. از دست دادن شغل، شكست تحصيلی، مشكلات ارتباطی با اطرافيان، مسائل مالی، بيماری، بلایای طبيعی، جدايی، فقدان یا مرگ يک عزيز و …، همگی نمونه‌ای از مسائل احتمالی زندگی هر انسان است. دکتر مهدی آنت درباره تاب آوری و ویژگی‌های افراد تاب آور در این مقاله به شما توضیحاتی خواهد داد.
ویژگی افراد تاب آور
صرف نظر از بزرگی يا كوچكی مسئله كه خود موضوع مهمی در مواجهه با مشكلات محسوب می‌شود، برخی افراد در برابر مشكلات، بسيار آسيب پذير عمل می‌كنند و به سرعت در هم می‌شكنند و برخی ديگر آرام، منطقی، صبور و مطمئن با مشكلات دست و پنجه نرم می‌كنند.
اين تفاوت از كجا ناشی می‌شود و علت آن چيست؟ پاسخ روانشناسان به اين پرسش اين است: تاب آوری. بله تفاوت اين دو دسته با يک ويژگی خاص، يعنی تاب آوری، تفسير می‌شود. اما تاب آوری به چه معناست و خود، شامل چه ويژگی‌هايی می‌شود.
تعریف تاب آوری
تاب آوری معادل واژه انگليسی Resiliency است. در فرهنگ لغت، اين كلمه، خاصيت كشسانی، بازگشت پذيری و ارتجاعی معنا شده است، ولی در متون بهداشت روانی، تاب آوری معادل گوياتری است.
تاب آور بودن به معنای توانايی مقابله با شرايط دشوار و پاسخ انعطاف پذير به فشارهای زندگی روزانه است. تاب آوری، استرس را محدود نمی‌كند، مشكلات زندگی را پاک نمی‌كند، بلكه به افراد قدرت می‌دهد تا با مشكلات پيش رو مقابله سالم داشته باشند، بر سختی‌ها فائق آيند و با جريان زندگی حركت كنند.
برخی افراد به طور طبيعی دارای اين ويژگی هستند، اما خبر خوب اين است كه تاب آور بودن در انحصار عده‌ای معدود نيست و به نظر متخصصان، ساير افراد نيز قادرند تاب آور بودن را بياموزند و آن را ارتقا دهند. پس تاب آوری قابل يادگيری است.
ويژگی‌های افراد تاب آور
تا اينجا آموختيم كه انسان‌ها به واسطه تفاوت‌هايی كه در ميزان تاب آور بودن دارند،
با مشكلات به شيوه‌های متفاوت مقابله می‌كنند. اما ويژگی‌های افراد تاب آور
چيست و اين ويژگی‌ها چگونه به آن‌ها كمک می‌كند در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
افراد تاب آور آگاهانه و هشيار عمل می‌كنند.
افراد تاب آور، نسبت به موقعيت، آگاه و هشيارند، احساسات و هيجان‌های خود را می‌شناسند، بنابراين از علت اين احساسات نيز باخبرند و هيجان‌های خود را به شيوه سالم مديريت می‌كنند. از سوی ديگر احساسات و رفتارهای اطرافيانشان را نيز درک می‌كنند و در نتيجه بر خود، محيط و اطرافيانشان تأثير مثبتی می‌گذارند.
افراد تاب آور می‌پذيرند كه، موانع بخشی از زندگی هر انسان است.
يكی ديگر از ويژگی‌های افراد تاب آور اين است كه می‌دانند زندگی پر از چالش
است. آن‌ها می‌دانند كه ما نمی‌توانيم از بسياری مشكلات اجتناب كنيم، ولی
می‌توانيم در برابر آن‌ها باز و منعطف باشيم و اشتياق خود را برا سازگار شدن با تغييرات حفظ كنيم.
دارای منبع كنترل درونی هستند.
افراد تاب آور، خود را مسئول شرايط خويش می‌دانند و برای هر مشكل، شكست و مسئله، منابع بيرونی را سرزنش نمی‌كنند. آن‌ها سهم خود را در امور زندگی، همراه با مسئوليت، پذيرفته‌اند و بر اين باورند كه هر عملی كه انجام می‌دهند بر زندگيشان بازتاب می‌یابد. البته واضح است كه برخي عوامل از كنترل ما خارج است نظير بلایای طبيعی. اين افراد، در ضمن تشخيص علت مسائل، قادرند با پيدا كردن راه حل مؤثر بر موقعيت و آينده خود تأثير مثبت بگذارند.
از مهارت‌های حل مسئله برخوردارند.
وقتی بحران پديدار می‌شود، افراد تاب آور قادرند با استفاده از فنون حل مسئله، به راه حل‌های امن و مطمئن برسند. در حالی كه ساير افراد در اين موقعيت‌های سخت دچار استرس زياد می‌شوند و نمی‌توانند راه حل مناسب و مفيدی انتخاب كنند.
ارتباطات محكم اجتماعی دارند.
افراد تاب آور شبكه حمايتی و عاطفی محكمی دارند. چنين ارتباطاتی به آن‌ها كمک می‌كند، درباره نگرانی‌ها و چالش‌های خود با كسی صحبت كنند، از مشورت، همدلی و همراهی آن‌ها بهره‌مند شوند، راه حل‌های جديد را كشف كنند و در مجموع از لحاظ روانی احساس قدرت و آرامش كنند.
خود را فردی قربانی ارزيابی نمی‌كنند.
افراد تاب آور خود را قربانی و ناتوان تصور نمی‌كنند. وقتی با يک بحران دست به گريبان‌اند، همواره خود را فردی نجات يافته تصور می‌كنند و معتقدند كه می‌توانند بر شرايط فائق آيند.
قادرند متناسب با موقعيت، درخواست كمک كنند.
چنان كه گفته شد منابع حمايتی يكی از اجزای مهم تاب آوری است. بنابراين افراد تاب آور هر زمان كه ضرورت ايجاب كند، از اين منابع درخواست كمک می‌كنند. منابع حمايتی تخصصی شامل روانشناسان و مشاوران متخصص، كتاب‌های خود‌ياری، مطالعه زندگينامه‌های افراد مهم و ديگر منابع حمايتی شامل دوستان، افراد، خانواده و همسایه‌ها و مانند آن است.
در مجموع افراد تاب آور از سه منبع مهم تغذيه می‌شوند، اين سه منبع عبارتند از :
1 )من دارم (حمايت‌های اجتماعی و شخصی)
- من در كنار خود كسانی را دارم كه به آن‌ها اعتماد دارم، دوستشان دارم و آن‌ها نيز.
- من در كنار خود كسانی را دارم كه مراقب و متوجه من هستند.
- من در كنار خود راهنما و معلمان خوبی دارم كه می‌توانم از آن‌ها ياد بگيرم.
2 )من هستم (توانمندی‌های درونی و فردی)
- من فردی هستم كه مردم می‌توانند او را دوست بدارند.
- من فردی هستم كه می‌توانم برای ديگران كارهای مفيد و مثبتی انجام دهم و مراقبشان باشم.
- من برای خودم و ديگران احترام و ارزش قائل‌ام.
- من آماده ام مسئوليت آنچه را انجام می‌دهم به عهده بگيرم.
- من ويژگی‌ها و خصوصيات خوبی دارم كه به آن‌ها آگاهی دارم و دوستشان دارم.
- من استعدادها و توانمنديی‌هايي دارم كه از وجود آن‌ها خوشحال‌ام.
3 )من می‌توانم (مهارت‌های شخصی و حل مسئله)
- من می‌توانم درباره ترس‌ها و ناراحتی‌هايم با ديگران صحبت كنم.
- من می‌توانم رفتار و هيجان‌های خودم را مديريت كنم.
- من می‌توانم وقتی به كمک نياز دارم فردی را برای كمک به خودم پيدا كنم.
- من می‌توانم مسايل و مشكالت خود را به درستی مديريت كنم.
تاب آوری مجموعه‌ای از ويژگی‌های نام برده است كه در تعامل با يكديگر نتيجه مطلوب را به بار می‌آورد. برای مثال اگر فردی دارای عزت نفس باشد (من هستم)، اما كسی را برای دريافت كمک و حمايت نداشته باشد (من دارم) و توانايی حل مسئله را نيز نداشته باشد (من می‌توانم)، نمی‌تواند فرد تاب آوری باشد.
بدون دیدگاه