بلوغ عاطفی و راهکارهایی برای تقویت آن!

وقتی می‌گوییم فردی از لحاظ عاطفی بالغ است یا به‌اصطلاح به بلوغ عاطفی رسیده، معمولا فردی را تصور می‌کنیم که خوب خودش را می‌شناسد. فردی که به بلوغ عاطفی رسیده است بیشتر مواقع حسی مثل «آرامش در میان طوفان» دارد و بدون توجه به شرایط، می‌تواند احساساتش را مهار کند. این افراد بلدند در موقعیت‌های سخت چطور واکنش نشان بدهند و به‌خوبی می‌توانند در این شرایط خونسردی‌شان را حفظ کنند. دکتر مهدی انت در ادامه به توضیحاتی درباره نشانه‌ های بلوغ عاطفی و تفاوت آن با بلوغ جسمی و همچنین بلوغ در مردان می‌پردازد، با ما همراه باشید.

بلوغ عاطفی چیست؟

بلوغ عاطفی به معنی توانایی تشخیص، درک و مدیریت احساسات خودمان و احساسات دیگران است. افرادی که از لحاظ عاطفی به بلوغ رسیده‌اند، می‌دانند که چگونه احساسات آن‌ها بر خود و دیگران تأثیر می‌گذارد، خصوصاً وقتی تحت فشار قرار بگیرند. آن‌ها می‌توانند برای رشد شخصی و داشتن روابط سالم، احساسات خود را مدیریت کنند؛ در واقع کنترل احساسات دارند.

مغز انسان تا حدود ۲۵ سالگی هنوز هم در حال تکامل است و فرد قادر نیست به درستی قضاوت کرده و عواقب کار‌ها را در نظر بگیرد و هنوز هم نیاز دارد تا بلوغ عاطفی و هوش هیجانی را تمرین کند. البته رسیدن به ۲۵ سالگی تضمین نمی‌کند که نشانه های بلوغ عاطفی در فرد ظاهر شود! قطعا افراد بسیاری را دیده‌اید که در سن ۴۰ سالگی یا ۶۰ سالگی هنوز هم مانند کودکان رفتار می‌کنند. عدم بلوغ عاطفی می‌تواند به دلایل متفاوتی مثل مشکلات دوران کودکی یا فرزند پروری ایجاد شده باشد. بلوغ در مردان در 43 سالگی و در زنان در سن 32 سالگی اتفاق می‌افتد.

چه چیزی منجر به بلوغ عاطفی می‌شود؟

عوامل متعددی در زندگی وجود دارد که باعث تسریع یا جلوگیری از روند توسعۀ بلوغ عاطفی می‌شوند. در ادامه به توضیح برخی از این عوامل می‌پردازیم.

الگوهای دلبستگی

دلبستگیِ ایمن، رابطۀ مثبتی با بلوغ عاطفی دارد. استحکام و کیفیت پیوندهایی که با افراد اصلی زندگی‌تان ایجاد می‌کنید، بر روابط بزرگسالی شما تأثیر می‌گذارد. اگر در زمان کودکی احساسات شما نادیده گرفته و یا رد شده باشند، شاید به بلوغ احساسی دست نیابید یا چالش‌هایی را در این زمینه تجربه کنید؛ اما اگر این شرایط برعکس باشد، شما شانس بیشتری برای دستیابی به بلوغ احساسی در دوران بزرگسالی دارید.

رشد متوقف‌ شده

نظریه “رشد متوقف شده” در روانشناسی به توضیح رفتار افرادی می‌پردازد که به واسطۀ تجارب خاص زندگی، دچار تاخیر در رشد روانی یا اجتماعی می‌شوند. رشد یا پرورش متوقف شده می‌تواند با ضربۀ روحی یا تجربیات نامطلوب از دوران کودکی شکل بگیرد؛ همچنین ممکن است بعداً در زمانی که شروع به ایجاد روابط در بزرگسالی می‌کنید، اتفاق بیفتد.

روابط موفق

پیوند‌های عاطفی‌ای که با افراد اصلی زندگی‌تان ایجاد می‌کنید، تنها پیوند‌هایی نیستند که بر رشد عاطفی شما تاثیر می‌گذارند، بلکه دوستان، افراد سرشناس و همسالان شما نیز نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند.

نشانه‌ های بلوغ عاطفی

همه  افراد در طول زندگی به سطح ثابتی از بلوغ عاطفی نمی‌رسند. در واقع رسیدن به پختگی عاطفی، فرایندی پویاست و در طول زندگی می‌شود آن را ارتقا داد. برخی از اصلی‌ترین نشانه‌ های بلوغ عاطفی عبارتند از:

• انعطاف پذیری
• مسئولیت پذیری
• قضاوت نکردن
• مقاومت
• مثبت گرایی واقع بینانه
• شوخ طبعی
• اعتماد به نفس
• انعطاف پذیری
• احترام متقابل
• حمایت متقابل

بلوغ عاطفی این معناست که شما بتوانید در هر موقعیتی با شرایط سازگاری داشته باشید و موقعیت‌های متفاوت را به چشم یک موقعیت منحصر به فرد ببینید.

مزایای رسیدن به بلوغ عاطفی

بلوغ عاطفی به افراد کمک می‌‌کند تا در زمان‌های بحرانی زندگی تصمیمات عاقلانه‌‌تری بگیرند و اجازه ندهند که احساسات بیش از حد تصمیمات آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد، بلوغ عاطفی یک عامل مهم و تعیین‌ کننده در موفقیت زندگی مشترک و روابط اجتماعی افراد است.

نشانه های بلوغ عاطفی زمانی اتفاق می‌‌افتد که فرد توانایی کنترل عواطف و احساساتش را داشته باشد و به درک صحیحی از خود و روابط اجتماعی‌‌اش رسیده باشد و شیوه صحیح محبت کردن، ابراز احساسات و واکنش نشان دادن به رفتار‌های گوناگون اطرافیان را یاد گرفته باشد.

ویژگی افرادی که به بلوغ عاطفی نرسیده‌اند!

-افرادی که بلوغ عاطفی کافی ندارند، در تصمیم‌گیری‌های خود خیلی زود تحت تأثیر دیگران قرار می‌گیرند، همواره تلاش می‌کنند مرکز توجه دیگران باشند.

-مسئولیت شرایط و زندگی خود را نمی‌پذیرند، زود عصبانی می‌شوند و از کوره در می‌روند.

-مضطرب و بدبین هستند و نمی‌توانند به‌خوبی به صحبت‌های طرف مقابل خود گوش دهند و واکنش مناسب نشان دهند، آن‌ها مهارت گوش دادن فعال ندارند.

-اشخاصی که بلوغ عاطفی آن‌ها رشد نیافته، نیازمند محبت و توجه هستند و در نشان دادن عواطف خود دچار مشکل می‌شوند.

-این افراد انتقاد پذیر نیستند و حسودند، کسی را نمی‌بخشند، خلق و خوی آن‌ها ثابت نیست و کج خلق هستند.

-کسانی که بلوغ عاطفی ندارند، از ارتباطات گریزان هستند یا آن را تکذیب می‌کنند و به دنبال سرزنش اشخاص در این موارد هستند.

-تمایل به بخشیدن و بی‌میلی برای دریافت بخشش، از خصوصیات دیگر نابالغان از نظر عاطفی است.

-این گروه از تجربیات خود درس نمی‌گیرند. آن‌ها معتقدند تجربیات خوب و بد به بخت و اقبال بستگی دارد و کمتر مسئولیت شخصی را بر عهده می‌گیرند.

-فرار از واقعیت، بدبینی، عصبانیت و اضطراب و جمله به اشخاص دیگر هنگام ناامیدی نیز از ویژگی‌های کسانی است که به بلوغ عاطفی نرسیده‌اند.

-اشخاصی که از نظر عاطفی نابالغ‌اند، وابسته بوده، به آسانی تحت تأثیر قرار می‌گیرند، تردید دارند و بدون فکر عمل می‌کنند و مسئولیت عیوب خود را بر عهده نمی‌گیرند.

-نابالغان از نظر عاطفی بیش از اینکه گوش بدهند، صحبت می‌کنند گوش دادن به صحبت‌های دیگران به درک افکار و دیدگاه‌های آن‌ها نیازمند است. اما این اشخاص برای شنیدن دیگران وقت نمی‌گذارند و همین امر موجب می‌شود نتوانند به عمق هوشیاری عاطفی خود برسند.

-این اشخاص دوست دارند همیشه مرکز و محور توجه و تمرکز مکالمات و موضوعات باشند و با این مسئله که محوریت موضوع قرار نگیرند مشکل دارند.

.در وبلاگ مهدی انت بیشتر بخوانید:

با دلبستگی ناایمن و انواع آن آشنا شوید!!!

بلوغ عاطفی در مردان

هنگامی که پسر شما وارد بلوغ می‌شود، احتمالا مشکلات دوران بلوغ در مردان ظاهر شود. افزایش تستوسترون همراه با فشارهای اجتماعی احتمالا باعث طغیان عاطفی، رفتار بدخلقی و اختلاف خانوادگی شود. روانشناسی دوران بلوغ در پسران بسیار مهم است و معمولا والدین می‌توانند این مسائل را برطرف کنند.

رفتار پسران در سن بلوغ دچار تغییرات گسترده‌ای می‌شود و به طور کلی اخلاق تندی را از خود نشان می‌دهند. خانواده‌ها در صورت مشاهده چنین رفتارهایی باید فرزند خود را کاملا درک کنند. چرا که تمامی این تغییرات بر اساس تغییر در هورمون‌های بدن است و حالتی گذرا دارد.

از دیگر سوالات مهم برای خانواده‌هایی که نوجوانی و بلوغ در مردان در خانه را می‌بینند این بوده که از چه سنی این رفتارات و به طور کلی تغییرات بلوغ شروع می‌شود. پسران از مرحله کودکی تا بزرگسالی، یعنی در بازه سنی ۱۲ تا ۱۸ سالگی به بلوغ می رسند و بر اساس تغییرات ظاهری و فکری که در آن‌ها به وجود می‌آیند، موارد متعددی را تجربه می‌کنند.

نشانه‌های عدم بلوغ در مردان به شرح زیر است:

۱. پرهیز از مسئولیت‌پذیری

۲. دشواری در صمیمیت عاطفی

۳. رفتارهای شتابزده و نسنجیده

۴. خودمحوری بیش از حد

۵. عدم سازش

۶. ناتوانی در مدیریت احساسات منفی

۷. مشکل در ابراز عشق و محبت

۸. عمل نکردن به وعده‌ها

۹. عدم تمایل به رشد و خودسازی

بلوغ در مردان شامل خودآگاهی، درک و توانایی تغییر و تکامل در طول زمان است. اگر این جنبه‌ها وجود نداشته باشند، نشانه آشکاری از عدم بلوغ عاطفی در مردان است.

بررسی تفاوت‌های بین بلوغ جسمی و بلوغ عاطفی

به طور خلاصه باید بگویم که بلوغ جسمی وضعیت پیشرفت بدنی و جسمانی شما در طول سالیان مختلف زندگی است و در نقطه مقابل، بلوغ عاطفی، وضعیت رشد ذهنی و عقلی شما می‌باشد. حتما شنیده‌اید که می‌گویند فردی از نظر سنی ۲۰ سال سن دارد ولی عقل او به اندازه فرد ۲ ساله است.

همین مثال ساده تفاوت بین نشانه های بلوغ جسمی و نشانه های بلوغ عاطفی را نشان خواهد داد. در واقع برای رسیدن به بلوغ عاطفی، تلاش بسیاری لازم است. فرد باید در ابتدا به خود شناسی عمیقی برسد و خود را کامل مورد بررسی قرار دهد. فاکتورهای دقیق بلوغ عقلی را بشناسد و برای رسیدن به نتیجه مطلوب تلاش کند. در حالی که رسیدن به بلوغ جسمی تلاشی نمی خواهد و جسم در جهت آن به پیش می رود. مگر در شرایط خاصی که از نظر تامین غذایی یا سلامتی شخص به مشکل بر بخورد. بلوغ جسمی اساسا پیر شدن بدن هر فرد است.

راه‌های تقویت نشانه های بلوغ عاطفی

توسعه بلوغ عاطفی فرآیندی مستمر است که نیازمند تلاش و تأمل در خود است. در اینجا چند راهکار برای پرورش بلوغ عاطفی آورده شده است:

انعکاس خود و ذهن آگاهی را تمرین کنید

خود بازتابی منظم به شما این امکان را می‌دهد که از احساسات، محرک‌ها و الگوهای رفتاری خود آگاه‌تر شوید. تمرین‌های ذهن آگاهی، مانند مدیتیشن و تنفس عمیق، به حضور و مدیریت پاسخ‌های احساسی کمک می‌کنند.

به دنبال کمک حرفه‌ای باشید

تعامل با یک متخصص سلامت روان، مانند یک درمانگر یا مشاور را در نظر بگیرید تا بینش خود را در مورد احساسات و راه‌های مدیریت موثر آن‌ها بدست آورید. درمان می‌تواند ابزارهای ارزشمند و راهبردهای مقابله‌ای را برای افزایش بلوغ عاطفی فراهم کند.

ایجاد مکانیسم‌های مقابله سالم

به جای سرکوب یا اجتناب از احساسات، یاد بگیرید که به روشی سالم با آن‌ها کنار بیایید. این می‌تواند شامل یادداشت روزانه، ورزش بدنی، بیان هنری یا درگیر شدن در سرگرمی‌هایی باشد که شما را شاد می‌کند.

همدلی و گوش دادن فعال را تمرین کنید

بطور منظم در گفتگوهایی شرکت کنید که در آن بطور فعال به دیگران گوش می‌دهید و سعی می‌کنید دیدگاه‌های آن‌ها را درک کنید. خود را جای آن‌ها بگذارید و با همدلی پاسخ دهید و نگرانی و درک واقعی را نشان دهید.

با اضطراب مقابله کنید.

یکی از واکنش‌ها و احساساتمان در مقابله با موقعیت‌های مختلف اضطراب است و اضطراب را در زندگی همه انسان‌ها تجربه می‌کنند، ولی اگر اضطراب به حدی بالا برود که آرامش زندگی را بهم بزند و ارتباطات و تصمیم گیری‌ها را مختل کند، باید به جنگ با اضطراب و نگرانی‌های خود بروید و یاد بگیرید آن‌ها را بهتر مدیریت کنید.

.در وبلاگ dr.Anetبیشتر بخوانید:

بی ثباتی عاطفی چیست؟

از تفکرات جادویی دوری کنید.

تفکرات جادویی به این معناست که فکر کنید، دنیا آن طور که شما فکر می‌کنید پیش می‌‌رود، این تفکر در کودکان طبیعی اما در بزرگسالان غیر قابل قبول است، سعی کنید واقع بین باشید و واقعیت‌ها را در زندگی خود ببینید و خود را بی‌‌جهت مسئول بعضی اتفاقات ندانید و احساس گناه نکنید، اما در مقابل از اشتباهات واقعی که شما مسئول شان هستید، سعی کنید درس بگیرید.

پذیرفتن دردهای زندگی جدایی ناپذیر هستند.

در جریانات زندگی مستعد آسیب پذیری هستید، اگر حساسیت بیش از حد نشان دهید، آسیب پذیرتر می‌شوید، اما در معرض قرار گرفتن این درد و رنج‌ها، فرصتی را برای ما به وجود می‌‌آورد تا قوی‌تر شویم و مهارت‌های رویایی با این آسیب‌‌ها را در خود توسعه دهید.

به‌طور کلی سطح بلوغ افراد با هوش هیجانی آن‌ها سنجیده می‌شود و با انتخاب‌هایی که در موقعیت‌های حساس و مهم دارند، رسیدن به این بلوغ را تجربه می‌کنند.

آیا سن در میزان بلوغ عاطفی فرد تاثیرگذار است؟

نمی‌توان جواب قطعی به این سوال داد چون عوامل زیادی در بروز نشانه‌های بلوغ عاطفی فرد نقش دارند و فقط سن نیست. مثلا یک فرد ممکن است در جوانی به بلوغ عاطفی لازم برسد اما یک فرد ممکن است تا بزرگسالی هم به این بلوغ نرسد. شخصیت، محیط، سبک زندگی و عادات رفتاری و تربیت خانوادگی نیز در این موضوع نقش دارند و لزوما با افزایش سن، فرد بالغ‌تر نمی‌شود.

.در وبلاگ دکتر مهدی آنت بیشتر بخوانید:

عقده ادیپ چیست؟ تعارضات ناشی از حل نشدن آن چیست؟

سخن پایانی

رسیدن به بلوغ عاطفی برای همه افراد لازم و ضروری است اما متاسفانه برخی از افراد به دلیل تیپ شخصیتی، محیط، خانواده و سبک زندگی‌شان نمی‌توانند به بلوغ عاطفی برسند. سن تاثیر خاصی روی بلوغ عاطفی ندارد چون برخی از افراد حتی در بزرگسالی هم به این بلوغ نمی‌رسند. در این مقاله راهکارهایی را ارائه دادیم که بتوانید گام به گام روی خودتان کار کنید و نشانه های بلوغ عاطفی را در خود تقویت کنید.