روابط اجتماعی و ارتباطات بین فردی اساس و شالوده هویت و کمال انسان است و مبنای اولیه پیوند انسان با دیگران را تشکیل میدهد. دکتر آنت درباره اینکه چگونه روابط اجتماعی خود را بهبود ببخشیم؟ به شما توضیحاتی ارائه میدهد. ارتباطات مؤثر موجب شکوفایی افراد و بهبود کیفیت روابط اجتماعی میشود. این در حالی است که ارتباطات غیر مؤثر مانع از شکوفایی انسان میشود و برای روابط اجتماعی حکم زهر را دارد و حتی روابط را تخریب میکند.
ما به ارتباطات روی میآوریم تا هویت پیدا کنیم و با دیگران پیوند برقرار کرده و پیوندهای خود را عمیقتر کنیم و در ضمن، مشکلات خود را رفع و امکانات موجود را پیدا کنیم. بدین ترتیب باید گفت که یکی از شاخصهای مهم زندگی سالم، ارتباطات بین فردی است. بدون شک روابط بین فردی مصداق خون حیات بخش جامعه انسانی را دارد. گرایش انسان به تعامل برقرار کردن با دیگران دلایل زیادی دارد.
مهمترین دلیل این است که برقرار کردن ارتباط با دیگران بسیاری از نیازهای او را برطرف میکند و موجبات نشاط فردی و اجتماعی را فراهم میسازد. حال دو سوال مطرح است:
چرا با دیگران ارتباط برقرار میکنیم؟
دلایل و لزوم برقراری ارتباط چیست؟
پیش از پرداختن به بحث لازم است تعریفی از مفهوم ارتباط داشته باشیم.
ارتباط چيست؟
تعامل و ارسال پیام از شخصی به شخص دیگر از طریق کانال ارتباطی (کلامی یا غیر کلامی) به منظور تأثیر، هدایت و کنترل یکدیگر.
مهارت ارتباطی چيست؟
توانایی برقراری رابطه با دیگران در جهت برآورد نمودن نیازها، خواستهها، حق و حقوق به شکل کارآمد و مؤثر به نحوی که به نیازها، خواستهها، حق و حقوق دیگران صدمهای وارد نشود و در عین حال که رابطه برای خود شخص مفید است، برای طرف مقاب هم سودمند باشد.
.بیشتر بخوانید:
قدرت اثر گذاری یا ارتباط موثر چگونه است؟
اهميت آی کيو(IQ )و ای کیو(EQ )در روابط اجتماعی
داشتن آی کیو ( بهره هوشی) بالا لازمه موفقیت در ارتباط نیست و بیش از 80 درصد موفقیت افراد در برقراری ارتباط به ای کیو (هوش شناختی) و تنها 20 درصد آن به بهره هوشی مربوط میشود. افرادی که از زندگی و روابطشان (فردی و اجتماعی) احساس رضایت دارند، 4 تا 7 سال جوان تر از سایرین به نظر میرسند. نداشتن یا کمبود روابط اجتماعی سالم، حدود 30 درصد خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را افزایش میدهد.
لزوم حفظ روابط اجتماعی با ديگران
ارتباط یکی از ابزارهای اصلی و اولیه رفع نیازهای انسان است. انسانهای موفق کسانی هستند که وقتی میخواهند حق و حقوق خودشان را به دست بیاورند به نیازها و خواستههای دیگران صدمه نمیزنند و دقیقا به اندازهای که این ارتباط برای خودشان سودمند است برای طرف مقابل نیز سودمند است و در حقیقت بین آنها یک رابطه بُرد – بُرد ایجاد میشود.
انسانها نیازهای متفاوتی را دارند که برای برآورد ساختن آنها باید ارتباطات مسلح شده را به کار گیرند. اگر به هرم نیازهای انسانی ( هرم مازلو) توجه کنیم به خوبی واضح است که روابط اجتماعی موثر تمامی نیازهای انسانی را برآورد میسازد.
پژوهشهای روانشناختی در مورد اهمیت روابط اجتماعی موثر به نتایج زیر رسیدهاند.
- روابط اجتماعی موثر اثر مستقیم روی سلامت روانی دارد.
- بهره وری شغلی و موفقیت را افزایش میدهد.
- تندرستی و سلامت جسمی به همراه دارد.
- باعث مقابله سازنده با استرس میگردد.
- به رشد شخصی و هویت یابی افراد کمک میکند.
- کیفیت زندگی را افزایش میدهد.
- خودشکوفایی به همراه دارد.
مهارت در بهبود روابط اجتماعی
مهارت روابط بین فردی فرایندی است که از 3 مرحله تشکیل شده است:
– مرحله اول: شروع
گاهی به دلیل شرم و حیای ذاتی یا عدم اطمینان و اعتماد کافی یا … یک ارتباط یا به سختی آغاز میشود و یا اصلا شکل نمیگیرد. برای شروع یک ارتباط درست به این موارد توجه کنید:
- با یک سالم همراه با لبخند آغازگر رابطه باشید.
- از پرسشهای ساده برای برقراری رابطه اجتماعی استفاده نمایید.
- با دقت و توجه به طرف مقابل به علاقه مندیهایش پی ببرید.
- از شخص مقابل در حد متعارف تمجید کنید.
- در مورد خودتان اطلاعات دهید.
– مرحله دوم: ادامه گفتگو
توانایی شروع یک گفت و گو، شرط لازم برای ایجاد یک ارتباط دو جانبه است، اما به طور قطع شرط کافی نیست. برای ادامه یافتن یک گفت و گو باید موارد ذیل در نظر گرفته شود:
- هنر گوش دادن صحیح را فرا بگیرید.
- در صحبت کردن با دیگران خود را به صورت کلامی و غیر کلامی علاقمند نشان دهید.
- علائق خود را مطرح کنید.
- به موقع موضوع صحبت را تغییر دهید.
– مرحله سوم: مرحله پايانی
اگر شروع ارتباطهای بین فردی را به برخاستن هواپیما از سطح زمین و پرواز را به ادامه یک گفتگو تشبیه کنیم، پایان یک گفتگو همان فرود هواپیماست. اگر فرود به درستی انجام نشود، قطعا وقت و انرژی که در دو مرحله قبل صرف شده، به هدر میرود.
رعایت موارد ذیل در پایان دادن به یک گفتگو و ارتباط به شیوهای مناسب ضروری است:
-سعی کنید که با یک احساس خوشایند دو طرفه به گفتگو پایان دهید.
-به رفتارهای غیرکلامی طرف مقابل توجه کنید.
-دقت کنید که نقش فعالتری در پایان دهی به ارتباط برعهده بگیرید.
-قبل از شروع یک موضوع جدید به گفتگو خاتمه دهید.
.بیشتر بخوانید:
سازگاری اجتماعی چیست؟ چگونه میتوانیم این مهارت را در خود تقویت کنیم؟
شش اصل در بهبود روابط اجتماعی
در برقراری ارتباطات، اصولی وجود دارد که آشنایی با آنها باعث میشود افراد در بافت های مختلف، ارتباطات مؤثرتری برقرار کنند.
اصل اول: ما نمی توانیم ارتباط برقرار نکنیم.
اصل دوم: ارتباط غیر قابل برگشت است.
اصل سوم: چگونگی ارسال یک پیام، چگونگی دریافت آن را مشخص می كند.
اصل چهارم: در ناكارآمدي ارتباط هر دو طرف سهم دارند.
اصل پنجم: چگونگی آغاز ارتباط، ادامه و پایان آن را رقم می زند.
اصل ششم: ارتباط میان فردي نوش دارو نیست.
موانع ايجاد ارتباط در روابط اجتماعی
به طور کلی در برقراری ارتباط با دو نوع مانع (درونی و بیرونی) مواجه هستیم. در درون هر یک از ما موانعی وجود دارد که صافیهای ارتباطی نامیده میشوند که به منظور غربال کردن اطلاعات و پیامها، گزینشی کردن دانستهها و در نتیجه محدود کردن تأثیر ارتباطات عمل میکنند.
هر عامل درونی یا ذهنی که مانع درک واقعیتها، به همان شکل که در دنیای بیرون اتفاق میافتد شود، مانع دورنی نامیده میشود. افراد با الگوها یا قالبهای ذهنیشان که حاصل اندوختهها و تجربیات سالها زندگیشان است به دنیا مینگرند و وقایع را تفسیر میکنند. ساختارهای ذهنی هر یک از ما متشکل از باورها، فرضیات و اعتقاداتمان است. هر چه باورها و عقایدمان خشک تر و انعطاف ناپذیرتر باشد، خطاهای تفسیری و شناختی ما بیشتر خواهد بود.
مهم ترين موانع ارتباطی در روابط اجتماعی
در برقراری هر ارتباطی امکان تداخل هر گونه مانعی وجود دارد که مهمترین این موانع عبارتند از:
- قضاوت، پيش داوری و صدور رأی با ديد قالب و کليشهای، هر چیزي را تنها از یکسو و یک زاویه دیدن.
- مرور ذهنی، آنقدر گفتهها یا افکار خود را در ذهنتان مرور میکنید که متوجه حرفها، حرکات یا منظور فرد مقابلتان نمیشوید. (به او خواهم گفت…، سپس او به من میگوید…)
- برچسب زدن و اسم گذاشتن، مسخره یا تحقیر كردن.
- تفسیر، تحلیل و تشخیص گذاشتن(مثال: تو بیماري، تو افسرده اي و…)
- انتخاب گزینشی: فقط به برخی حرفها گوش دهید و به بقیه توجه نکنید.(غذا، خرید)
- وارسی، كنجکاوي، بازجویی.
- حق به جانب بودن(همیشه بر حق بودن).
- داوري سطحی، ارزیابی شتاب زده، نتیجه گیري عجولانه.
- انتقاد كردن.
- دستور دادن و ابلاغ كردن و راه حل دادن.
- ترسانیدن، اخطار، تهدید و هشدار دادن.
- اندرز دادن، نصیحت و موعظه كردن.
- پرسشهاي بی جا.
- بی توجهی به خواست دیگري (منحرف كردن توجه و پرت كردن حواس).
- استدلال خردنمایانه.
- اطمینان بخشیدن و یا ناامید كردن.
- قبول كردن سریع (بله حق با توست)
علاوه بر موارد فوق، موانع بیرونی (مثل تفاوت های فرهنگی، قومی، نژادی، خانوادگی و…) نیز وجود دارد که میتواند ارتباطات صحیح را مختل سازند. سدهای ارتباطی که به سادگی سو تفاهمها، تعارضات و اختلافات بین فردی را موجب میشوند.
مهمترین انواع روابط اجتماعی
مهمترین انواع روابط اجتماعی شامل روابط خانوادگی، روابط همسالان، روابط عاشقانه هستند.
روابط خانوادگی:
محیطهای خانوادگی به عنوان اولین محیط تربیتی فرد و عامل بسیار موثر بر رشد وی است. تاثیر خانواده از زمان بسته شدن سلول نطفه بر فرد آغاز و در تمام طول زندگی وی ادامه می یابد. هرگونه بی توجهی و سستی در تربیت کودک، عواقب ناگواری برای او به وجود میآورد. به عبارتی میتوان گفت رفتار هر فرد، واکنشی به رفتار والدین و محیط تربیتی او است.
تجارب تلخ دوره کودکی موجب به وجود آمدن مشکلات رفتاری از قبیل پرخاشگری، افسردگی، طلاق، بزهکاری و غیره میشود. والدین نه تنها از طریق انتقال ژنتیک بلکه از طریق آشنایی کودک با زندگی جمعی و فرهنگ جامعه نقش موثری دارند. همچنین موقعیت اجتماعی خانواده، وضع اقتصادی آن عقاید، آداب و رسوم آرزوهای والدین، شیوههای فرزند پروری، سن اولیا و فرزند چندم خانواده بودن افکار و روابط آتی کودک را تعیین میکند.
میزان تاثیری که خواهران و برادران در رشد اجتماعی کودک دارند به عواملی از قبیل: جنس کودک، جنس خواهر و برادر، چندمین فرزند خانواده بودن، فاصله سنی کودک با خواهر و برادر و تعداد کودکان در خانواده بستگی دارد. کودکان خردسال بیشتر گرایش دارند از خواهر و برادر بزرگتر از خود تقلید کنند.
روابط همسالان:
برخلاف روابط کودک با خانواده، رابطه با دوستان و همسالان، رابطه ای مبتنی بر تساوی و تفاهم است. برخی از جامعه شناسان و روانشناسان معتقدند تاثیر بزرگسالان در کودکی و به ویژه در نوجوانی است. زیرا فاصله سنی زیاد باعث ایجاد روابط تلفیقی و تحمیلی میشود. چیزهایی که کودکان از همسالان یاد میگیرند از طریق تعامل و تفاهم است. کودک مجبور است برای برقراری ارتباط با گروه، مرتب رفتار خود را مورد ارزیابی قرار دهد و در برقراری رابطه رفتارهای ناخوشایندی که باعث طرد او از گروه میشود جلوگیری کند.
روابط عشقی:
تعاریف زیادی از عشق شده است. به نظر میرسد تعدد تعریف عشق تا اندازهای به این واقعیت برمیگردد که عشق یک حالت واحد و تک بعدی نیست بلکه پیچیده و چند بعدی است که افراد آن را در انواع روابط تجزیه میکنند. ما واژه عشق را برای توصیف روابط متنوعی از قبیل، رابطه عشاق، زوجهای مزدوج، والدین و فرزندان و دوستان نزدیک به کار میبریم.
چهار حوزه مهارت برقراري روابط اجتماعی موثر
براي برقراري روابط اجتماعی موثر چهار حوزه مهارتي را باید فرا گرفت:
برقراري اعتماد در روابط اجتماعی
اولین حوزه مهارتي، اعتماد متقابل است. براي برقراري اعتماد در روابط بین فردي باید به مولفههاي زیر توجه كرد:
- نسبت به فرد مقابل متعهدانه رفتار كردن
- نشان دادن گرمي و پذیرش نسبت به فرد دیگر
- اجتناب از برخورد قضاوتي نسبت به فرد دیگر
- قابل اعتماد بودن
- صادق بودن
برقراري ارتباط روشن و عاري از ابهام
یك نكته كه باید در روابط اجتماعی به آن توجه كرد، نوع استفاده از ضمایر در جمله بندي پیام است. وقتي كه فردي با جملاتي صحبت ميكند كه با« تو» شروع ميشوند، فرد مقابل را درشرایطي قرار ميدهد كه احساس كند باید از خود دفاع كند. اما وقتي جملات فرد با « من » شروع ميشوند، وي از احساسات و افكار خودش صحبت ميكند و فرد مقابل ضرورتي براي دفاع از خود احساس نميكند.
پذیرش و حمایت یكدیگر
از مهم ترین تفاوتهاي فردي كه روي رابطه ما با دیگران اثر ميگذارد، تفاوت در نقطه نظرها و دیدگاهها است. هر فردي احساسات، دیدگاهها و رفتارهاي مخصوص به خودش را دارد. به همین دلیل امكان ندارد كه دو نفر در همه چیز هم عقیده و هم فكر باشند. مهم این است كه فرد یاد بگیرد داشتن اختلاف نظر كاملاً طبیعي است و این مهارت را كسب كند كه دیدگاه خود را تنها دیدگاه، یا بهترین و مناسب ترین دیدگاه نداند و توانایي دیدن موضوع از زاویه دید دیگران را داشته باشد. آن وقت است كه ارتباط اجتماعی موثرتر و سالمتري برقرار مي شود.
حل تعارضها و مشكلات موجود در روابط اجتماعی به شیوهاي سازنده
افراد مختلف براي حل اختلاف راهبردهاي مختلفي دارند. راهبردهاي حل اختلاف در كودكي آموخته ميشوند و بسیاري مواقع هنگامي كه اختلافي پیش ميآید، اتوماتیك به كار ميافتند و در واقع انسانها اطلاع چنداني در مورد راهبردهاي حل اختلاف خود ندارند.
دکتر مهدی آنت در این مقاله به این مطلب اشاره کرد که ارتباط موثر و مطلوب با دیگران از چند بخش تشکیل شده که یکی از آنها تبادل احساسات است. بیان احساس در مورد چیزی یا فردی معمولاً راحت نیست گاهی شخص از بیان احساس خود هراس دارد، زیرا بیم دارد احساسش مورد پذیرش طرف مقابل قرار نگیرد یا مورد تمسخر واقع شود و احساسات خود را پنهان میکند.
ارتباط موثر و روابط یکی از زمینههای پیچیده است و ممکن است هر یک از ما در این مورد مشکلات خاصی داشته باشیم. آموختن مهارتهای ارتباطی موثر به فرد کمک میکند که درک و شناخت بهتری از خود داشته باشد و به نحو بهتری با دیگران سازش کند. همچنین در ارتباطات شخصی و شغلی دارای اهمیت است این مهارت به فرد کمک میکند تا بتواند نظرها، عقاید، خواستهها، نیازها و هیجانهای خود را ابراز و به هنگام نیاز از دیگران درخواست کمک و راهنمایی نماید.
مهارت تقاضای کمک و راهنمایی از دیگران در مواقع ضروری از عوامل مهم یک رابطه سالم است همچنین روابط بین فردی مثبت و موثر فرد با انسانهای دیگر منجر به افزایش توانایی ایجاد و بقای روابط دوستانه است که در سلامت روانی و اجتماعی و روابط گرم خانوادگی به عنوان یک منبع مهم حمایت اجتماعی و قطع روابط اجتماعی ناسالم نقش بسیار مهمی دارد.
.بیشتر بخوانید:
قدرت پذیرش خود! 5 تمرین ساده برای بالا بردن قدرت پذیرش!
ایجاد روابط اجتماعی سالم و قویتر
نحوه تعامل ما با مردم تأثیر مستقیمی بر میزان ارتباط ما با آنها دارد. به همین دلیل است که ارتباط بین فردی موثر میتواند بسیار مهم باشد. در ادامه به 5 استراتژی برای ایجاد ارتباط بین فردی موثرتر میپردازیم.
مهارت گوش دادن فعال را در خود تقویت کنید: گوش دادن فعال شامل حضور واقعی در زمانی است که شخص دیگری در حال صحبت کردن است. تکان دادن سر، تقویت آنچه میگویند و تمرکز بر آنها اقدامات کلیدی هستند.
همدلی را در خود پرورش دهید: همدلی شامل تلاش ذهنی و احساسی برای قرار دادن خود به جای طرف مقابل است. ببینید آیا میتوانید وضعیت آنها را از دیدگاه آنها درک کنید.
صداقت داشته باشید: روابط گرم و قابل اعتماد مبتنی بر صداقت است. پس حتما حقیقت را بگویید و خود واقعی خودتان را با کسانی که می خواهید ارتباط برقرار کنید به اشتراک بگذارید.
احساسات خود را کنترل کنید: مدیریت احساسات کلیدی است برای اینکه بتوانید از پس مشکلات کسانی که به آنها اهمیت میدهید برآیید.
به نشانههای غیرکلامی توجه کنید: مردم با زبان بدن خود چیزهای زیادی میگویند. سعی کنید به آنچه دیگران با نشانههای غیرکلامی خود به شما میگویند توجه کنید.
حرف آخر
در این مطلب سعی کردیم نکات موثر و مفیدی را در جهت تقویت روابط عمومی بیان کنیم. روابط اجتماعی خوب هم مثل بسیاری چیزهای دیگر اکتسابی نیست و با تمرین و تکرار میتوانید یاد بگیرید که چطور با افراد برخورد کنید و روابط عمومی خود را بهبود ببخشید.
باید نقطه ضعفهای خود را شناسایی کنید و بر روی آنها کار کنید. مثبتاندیش باشید. با مطالعه، تمرین و اگر لازم بود مراجعه به روانشناس، روابط عمومی خود را بهبود ببخشید.
بدون دیدگاه