بیشتر افراد نشانه‌های عزت نفس پایین را با کمبود اعتماد به نفس، خجالتی بودن و اضطراب اجتماعی اشتباه می‌گیرند. با اینکه شباهت‌های بین این مفاهیم وجود دارد ولی هر کدام تعریف مشخصی دارند و برای افزایش و ارتقای هر کدام در افراد، روش‌های مختلف و متفاوتی باید استفاده شود.
افزایش عزت نفس با حل مشکل خجالتی بودن و اضطراب اجتماعی متفاوت است به همین دلیل تشخیص اینکه مشکل فرد در کدام یک از این زمینه‌ها می‌باشد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
دکتر مهدی آنت در این مقاله به شما درباره اینکه عزت نفس چیست؟ چه تاثیری در زندگی افراد دارد؟ نشانه‌های عزت نفس پایین چیست؟ و راهکارهایی برای افزایش عزت نفس پایین ارائه می‌دهد!
عزت نفس چیست؟
در روانشناسی، کلمه عزت نفس یا همان حرمت نفس برای توصیف احساس خود ارزشمندی کلی یا ارزشی که شخص برای خودش قائل است استفاده می‌شود. حرمت نفس به معنی آن است چه فکری درباره خودتان می‌کنید. مثلا ظاهر، باورها، احساسات و رفتارهای خودتان را چطور ارزیابی می‌کنید.
افرادی که عزت نفس بالا در آن‌ها دیده می‌شود، اغلب به توانایی‌های خود واقف‌اند و از آن‌ها به خوبی استفاده می‌کنند و کسانی که با نشانه‌های عزت نفس پایین شناخته می‌شوند، به طور معمول در کارها سرشار از شک و تردیدند و همچنین منتقد خود و منکر توانایی‌هایشان هستند.
عزت نفس پایین می‌تواند منجر به احساس افسردگی، ناتوانی در استفاده از توانایی‌ها، تصمیمات نادرست و روابط ناسالم و مخرب شود در صورتی که داشتن عزت نفس بالا یا همان احساس خود ارزشمندی یا احترام به خود، می‌تواند نقش بزرگی در موفقیت ما در زندگی داشته باشد.
در نقطه مقابل، حرمت نفس بسیار بالا هم مثل حالتی که در افراد خودشیفته دیده می‌شود، می‌تواند برای دیگران دافعه زیادی داشته باشد و به روابط بین فردی ما آسیب جدی بزند. در حالت درست باید ما عزت نفس بالا، سالم و دیدگاه واقع بینانه‌ای نسبت به خودمان داشته باشیم.
چه افرادی عزت نفس پایین دارند؟
افرادی که دارای نشانه‌های عزت نفس پایین می‌باشند احساس شکننده‌ای نسبت به خود دارند و به راحتی از دیگران آسیب می‌بینند. علاوه بر این تحقیقات نشان می‌دهد که افراد با حرمت نفس پایین نسبت به عدم پذیرش و تایید توسط دیگران بیش از حد حساس هستند حتی اگر همچنین چیزی وجود نداشته باشد.
بنابراین، افرادی که عزت نفس پایین دارند ممکن است شدیدترین منتقد خود باشند، وقتی در خود خطایی می‌بینند بی‌رحمانه خود را قضاوت می‌کنند، آن‌ها احساسات خود را به طور ناخوشایندی ابراز می کنند، کنترل خود را از دست می‌دهند و به طور خلاصه، رفتارهایی از خود ابراز می‌کنند که ممکن است خیلی زود از آن‌ها پشیمان شوند و ممکن است از آن‌ها ابراز تاسف کنند.
خوب است که برای شناخت راه های انگیزه دادن به خود مقاله انگیزه چیست؟ 5 راهکار افزایش انگیزه در زندگی را در وبسایت دکتر مهدی انت مورد مطالعه قرار دهید
این منتقد درونی که دکتر رابرت فایرستون از او به عنوان صدای انتقادی درونی یاد می‌کند، به درک منفی از خود کمک می‌کند. داشتن درک منفی از خود می‌تواند عواقب جدی داشته باشد.
دلایل عزت نفس پایین
دکتر آنت در ادامه به چند دلیل رایج کمبود عزت نفس پرداخته است!
به اندازه کافی خوب نبودن در دوران کودکی
اگر در دوران کودکی با وجود تلاش‌های زیاد، هزاران بار شنیده باشید که به اندازه کافی خوب نیستید، چطور انتظار دارید در بزرگسالی احساس خوبی نسبت به کارهایتان داشته باشید؟ احساس خجالت و شرم برای به اندازه کافی خوب نبودن، آن قدر دردناک است که در تمام زندگی حس می‌شود و باعث می‌شود فرد نشانه‌های عزت نفس پایین را در خود بروز دهد.
پدر و مادری که هیچ وقت برای شما وقت نداشتند
خواستار جایگاه و موقعیت بهتری بودن برای کسی که در کودکی هیچ کس به خواسته‌هایش توجه نکرده است سخت است. فردی که در کودکی کسی به مشکلات، موفقیت‌ها و توانایی‌هایش توجه نکرده است ،در بزرگسالی نمی‌تواند به دیگران اعتماد کند. این فرد نمی‌پذیرد که لایق داشتن بهترین‌ها است، چون هیچ وقت خود را لایق توجه دیگران نمی‌دانسته است و درنتیجه با علائم عزت نفس پایین دست پنجه نرم خواهد کرد.
علت مشکلات پدر و مادر بودن
اگر فردی در دوران کودکی این حس را دریافت کند که علت مشکلات پدر و مادرش، وجود اوست. برای همیشه این احساس گناه در ذهنش باقی می‌ماند. هر چه قدر مشاجره‌ها و مشکلات متعدد بیشتری این حس را به او القا کنند، تاثیرات بیشتری از احساس گناه در او باقی می‌ماند و این خود به تنهایی باعث عزت نفس پایین در فرد می‌شود.
عدم حمایت پدر و مادر از شما
زندگی در محیط بدون امنیت و عدم مسئولیت پذیری والدین در افراد این ذهنیت را ایجاد می‌کند که باید خودشان همه کارها را انجام دهند، بار مسئولیت تمام زندگی بر دوش خودشان است و اگر کسی کاری برای آن‌ها انجام دهد، لطف بزرگی در حقشان کرده است. علاوه بر این که چنین ذهنیتی باعث می‌شود آن‌ها دیگر به هیچ کس در زندگی اعتماد نکنند چون فکر می‌کنند فقط خودشان می‌توانند کارها درست انجام دهند.
داشتن پدر و مادر کنترل گر
اگر پدر و مادر شما به طرز افراطی گونه‌ای فرد را کنترل کنند، اجازه تجربه کردن را به شما ندهند و بدون منطق از کارهایشان ایراد بگیرند، در دوران بزرگسالی فرد نمی‌تواند خود را بپذیرد و همیشه احساس می‌کند در کارها خوب نیست و عزت نفس پایین را تجربه خواهد کرد. برای خوشبخت و شاد بودن نیاز به دیگران دارد و فکر می‌کند همه به فکر ایراد گرفتن از شما هستند.
مقاله مهم ترین تاثیرات ورزش در زندگی و کار! در وبسایت DR.Mehdi Anet را برای ماطلعه بیشتر به شما پیشنهاد می‌کنیم.
نشانه‌های عزت نفس پایین!
تا به حال چند بار حرف هایتان را به خاطر این که ممکن بوده اشتباه باشند به دیگران نگفتید؟ چند بار به خاطر کاری که اشتباه نبوده از دیگران عذرخواهی کردید ؟ تکرار بیش از اندازه این موارد، نشان از مشکلات عزت نفس در شما دارد. ۹ مورد زیر از علائم عزت نفس پایین است که ممکن است در هر کسی وجود داشته باشد.
۱. عدم اولویت دادن به نیازها و خواسته های خودتان
این مورد زمانی خودش را نشان می‌دهد که کارها و نیازهای دیگران برای شما، اولویت بالاتری نسبت به خواسته‌های خودتان داشته باشد.
۲. عذرخواهی کردن‌های مکرر و احساس گناه
اگر هنگام انجام کاری مدام از طرف مقابل عذر خواهی کنید و احساس گناه داشته باشید شما دچار عزت نفس پایین هستید.
۳. تقلید از شیوه زندگی دیگران
کسی که نتواند خودش را بشناسد و برای لباس پوشیدن، حرف زدن یا هر کار دیگری به بقیه نگاه کند، دچار کمبود عزت نفس است.
۴. احساس نداشتن لیاقت برای داشتن موقعیت و شرایط بهتر
این حس که از عزت نفس پایین ریشه می‌گیرد باعث باقی ماندن افراد در روابط عاطفی بیمارگونه، شرایط شغلی نامتناسب با توانایی‌ها و رضایت دادن به هر شرایط بدی می‌شود.
۵.سختی در انتخاب کردن بین مسائل و پایبندی به آن‌ها
معمولا این اشخاص قدرت انتخاب کمی دارند و بین دو مسئله متفاوت نمی‌توانند یک مورد را انتخاب کنند. جالب است بدانید برخی از این افراد متعهد به انتخاب خود نیستند.
۶. بی حد و مرز بودن بی اندازه
این مورد باعث مشکلات بسیاری در زندگی افراد می‌شود و درد و ناراحتی‌های زیادی برایشان ایجاد می‌کند.
۷. لطف کردن‌های بیش از اندازه به دیگران
کمک کردن و لطف کردن به کسانی که حتی قدردان آن هم نیستند از نشانه‌های عزت نفس پایین است.
۸. احساس این که دیگران شما را دوست ندارند
یکی از نشانه‌های عزت نفس پایین این است که شما فکر می‌کنید دیگران شما را دوست ندارند و یا علاقه به معاشرت با شما ندارند.
۹. صحبت‌های منفی، انتقام جویانه و سرزنشگر با خود
اگر از آن دسته از افرادی هستید که مدام در حال سرزنش کردن خود هستید و انرژی منفی در کنار شما بسیار است قطعا با کمبود اعتماد به نفس و عزت نفس پایین و مواجه هستید.
راهکارهای افزایش عزت نفس
از نقاط قوت خود آگاه باشید.
همه ما نقاط قوت و ضعف مختص خود را داریم. دانستن این که چه کاری را بهتر انجام می‌دهید و چگونه می‌توانید بدرخشید، شما را برای موفقیت آماده می‌کند. با در نظر گرفتن این نکته، از نقاط قوت خود فهرست برداری کنید و با پرسیدن سوالاتی مانند “من معمولا چه کارهایی انجام می‌دهم و … همچنان به پرورش بهترین ویژگی‌های خود که به افزایش عزت نفس شما کمک می‌کند ادامه دهید و تا آنجا که می‌توانید این موارد را در زندگی روزمره خود بگنجانید.
از افراد با عزت نفس الگو بگیرید.
افرادی که با آن‌ها معاشرت می‌کنیم و خود را با آن‌ها احاطه می‌کنیم، تاثیر عمده‌ای در شکل گیری شخصیت ما دارند. ما به سادگی بسیاری از کارهای خود را از طریق الگو سازی یاد می‌گیریم. یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش عزت نفس، یادگیری چگونگی تفکر، رفتار و تعامل با دیگران است.
از صحبت‌های مثبت استفاده کنید.
اهمیت گفتگوی درونی مثبت را بدانید. جدایی ناپذیرترین بخش عزت نفس، افکار و اندیشه‌هایی است که درباره توانایی‌ها و ارزشمندی خود داریم. ما باید مغز خود را طوری برنامه‌ریزی کنیم که بر ایده‌ها، تصاویر و باورهای مثبت تمرکز کند. وقتی نگرش مثبتی داریم و احساس اطمینان می‌کنیم، واضح‌تر فکر می‌کنیم و عملکرد بهتری داریم.
یک فضای زندگی متناسب با هدف افزایش عزت نفس ایجاد کنید.
افرادی که عزت نفس بالا دارند عاشق این هستند که فضای زندگی منحصر به فردی داشته باشند، یا جایی را داشته باشند که برای آرام شدن به آنجا بروند. برای بسیاری از افراد، محل زندگی آن‌ها برداشتی از تصویر شخصی خود آن‌ها است.
اگر نسبت به محیطی که در آن زندگی می‌کنید احساس استرس می‌کنید، این احساس می‌تواند به احساسی که شما نسبت به خود دارید تبدیل شود. محل زندگی خود را الهام بخش و متناسب با شخصیت خود کنید. در هر کجا که زندگی می‌کنید، روش‌هایی برای تمیز، جذاب و راحت نگه داشتن آن پیدا کنید.
خوش بین بودن را بیاموزید.
وقتی همه چیز طبق برنامه پیش نمی‌رود چگونه از پس آن برمی‌آیید؟ زمان‌هایی پیش می‌آید که ما شکست می‌خوریم و در شرایط پیش بینی نشده‌ای قرار می‌گیریم و قادر به دیدن آینده درخشان در این زمان‌ها نیستیم. داشتن یک چشم انداز خوش بینانه کلید مثبت ماندن، مقاومت و افزایش عزت نفس است و یک روش بسیار موثر برای سازگاری با محیطی است که در آن زندگی می‌کنید.
چگونه علائم عزت نفس پایین را از بین ببریم؟
عزت نفس یک حس درونی است که ممکن است از کودکی با شما بوده باشد و چیزی نیست که بخواهید در درونتان بوجود بیاورید، این حس ارزشمندی درونی در طول زندگی تحت تاثیر عواملی کم می‌شود که با راهکارهایی می‌توان علائم عزت نفس پایین را پاک کرد:
- اهداف کوچک و قابل دسترسی برای خود مشخص کنید.
- فهرستی از کارهای مورد علاقه خود درست کنید و روزی حداقل ۳۰ دقیقه را به انجام آن‌ها اختصاص دهید.
- هیچ کس کامل نیست و تلاش کردن برای رسیدن به حد کمال باعث سرخوردگی می شود پس کمال گرایی را کنار بگذارید.
- خودتان را همانگونه که هستید، دوست داشته باشید و نقاط قوت خود را به خود یادآوری کنید.
- حس گناهکار بودن را از خود دور کنید.
- زمان خود را بیشتر در دنیای واقعی سپری کنید و استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را کم کنید.
- به دنبال مواردی بگردید که در آن‌ها مهارت دارید.
- خاطرات خوب و بدتان را در یک دفتر خاطرات یادداشت کنید.
- با آدم‌هایی باشید که نقاط قوت شما را می‌بینند و به شما احساس خوبی می‌دهند.
- دیدتان از شکست را تغییر دهید و باور کنید که شکست آغاز موفقیت است.
برای افزایش دانسته های خود توصیه می‌کنیم مقاله 8 راه حل ساده برای خلاص شدن از تفکرات منفی در وبلاگ دکتر مهدی انت را مورد مطالعه قرار دهید.
مشکلات دیگری که به عزت نفس پایین ارتباط دارند!
عزت نفس پایین نشانه وجود مشکلی در سلامت روان افراد نیست، اما از آن جهت که چنین افرادی مدام به داوری خود می‌پردازند و از خود ناراضی و ناراحت هستند، می‌توان گفت که این مسئله به بروز مشکلات جدی‌تری منجر می‌شود.
محققان با بررسی وضعیت فردی که نشانه‌های عزت نفس پایین دارد، به وجود مشکلات و آسیب‌های روانی در او پی می‌برند. این خصیصه، به ویژه در دوران نوجوانی، می‌تواند به افراد صدمه بزند.
مطالعات نشان می‌دهد که این موضوع با پرخاشگری، رفتارهای ضداجتماعی و بزهکاری مرتبط است، همچنین گفته می‌شود که عزت نفس پایین در دوره بلوغ، به افزایش احتمالی مشکلات بعدی در بزرگسالی ارتباط دارد، مشکلاتی مانند: افسردگی، اضطراب، سلامت جسمانی کمتر، افزایش مصرف دخانیت، افزایش رفتارهای مجرمانه و مشکلات شغلی بیشتر.
به این دلیل که امکان دارد که مشکل عزت نفس پایین به مشکلات جدی‌تری تبدیل شود، بسیار مهم است که کسانی که با این مسئله سر و کار دارند، پیش از آن که این مسئله به اختلال بزرگ‌تر و جدی‌تری تبدیل شود، هرچه سریع‌تر برای بهبود آن از روانشناس یا مشاوره کمک بگیرند.
عزت نفس پايین باعث می‌شود که خودتان را دست‌کم بگیرید، به خودتان اعتماد کافی نداشته باشید یا همیشه نظرات دیگران را بر نظرات خود ارجح بدانید. اگر این مشکل در شما زیاد باشد ممکن است آسیب‌های روانی بسیاری را در پی داشته باشد. با خاموش‌کردن منتقد درونی که مدام ذهنتان را درگیر خود می‌کند و با دوست‌داشتن خود، بر این احساس غلبه کنید.
بدون دیدگاه