مهدی آنت: استعداد، مجموعه ای از توانایی هایی است که در فرهنگ های خاص، با ارزش به شمار میرود. هنوز هم در میان بسیاری از محققان و روانشناسان بزرگ دنیا، اختلاف نظر در مورد آن وجود دارد. برخی میگویند استعداد یک چیز ذاتی است که درون ما وجود دارد و نمیتوان آن را از بین برد یا به وجود آورد. اما بعضی دیگر میگویند که بله استعداد وجود دارد، اما میتوان اگر چنین قابلیتی در وجودمان نبود، آن را در خود به وجود بیاوریم! البته در زمان حال، اکثر افراد دسته دوم را قبول دارند و میگویند میتوانیم استعداد را به وجود بیاوریم.
مفهوم استعداد چیست؟
به طور کلی باید بگوییم استعداد دو خصیصه دارد:
ذاتی است و ما با آن به دنیا می آییم.
کمیاب است و تعداد افراد کمی آن را دارند. البته این به این معنی نیست که فقط افراد کمی با استعداد هستند. بلکه همه انسان ها با استعدادند و فقط نوع قابلیت های آن ها با هم متفاوت است.
تعریف دیگری نیز وجود دارد و این است: استعداد یعنی یادگیری یک مهارت با صرف انرژی و زمان کمتر.
در نتیجه: “هر ویژگی ذاتی و خاصی که سبب می شود یک مهارت را با صرف انرژی و زمان کمتری یاد بگیریم استعداد است.“
به عنوان مثال شما و دوست تان همزمان در کلاس شنا ثبت نام می کنید. شما پس از چهار جلسه و دوست تان بعد از هفت جلسه شنا کردن را به خوبی یاد می گیرید. در واقع شما برای یادگیری شنا هم انرژی کمتری صرف می کنید و هم در مدت زمان کوتاه تری آن را یاد می گیرید. این نشان می دهد شما از دوست تان قابلیت بیشتری در شنا کردن دارید.
به شما پیشنهاد می کنیم از مقاله خلاقیت چیست؟ چگونه می توان از خلاقیت در کسب و کار بهره بیشتری برد؟ در وبسایت mahdianet نیز بازدید نمایید.
کشف استعداد چگونه است؟
بسیاری این واژه را با هوش، خلاقیت، مهارت، علاقه، دانش و توانمندی مترادف میدانند. برای مثال به فردی که در مدرسه یا دانشگاه نمرات خوبی میگیرد را بااستعداد و به فردی که وضعیت درسی خوبی ندارد یا به درس خواندن بی علاقه است را بی استعداد مینامند. در حالی که تمامی این تصورات اشتباه هستند. بسیاری توهم دارند که در یک زمینه دارای قابلیت خاص هستند. بسیاری هم در زمینه ای استعداد دارند، ولی خودشان این موضوع را قبول ندارند. بسیاری هم اصلا از اینکه در چه زمینه ای قابلیت هایی دارند، یان چه فایده ای میتواند داشته باش، بی اطلاع هستند.
پیش تر گفته می شد که هر فردی که IQ یا بهره هوشی بالایی داشته باشد در آینده هم میتواند موفق گردد و با تست IQ مشخص میشد که یک فرد استعداد دارد یا خیر! از تست IQ به عنوان عامل موفقیت بهره میبردند. در حالی که IQ بالا تنها سه درصد در موفقیت افراد نقش دارد. بنابراین تنها با داشتن هوش بالا نمیتوان یک پزشک موفق، یک مهندس موفق یا یک بازیگر موفق گردد.
عوامل گوناگونی در موفقیت افراد نقش دارند و یکی از شاخصه های موفقیت، شناسایی قابلیتها و پرورش آنها میباشد. دو نفر با بهره هوشی یکسان استعدادهای متفاوتی در زمینه های گوناگون دارا هستند.
استعداد چه چیزهایی نیست؟
یکی از چالشهای بین روان شناسان، متخصصان حوزه آموزش و یادگیری و حتی مردم عادی این است که:
کلمه استعداد گاهی معادل کلماتی مانند توانایی، هوش، مهارت، علاقه و پیشرفت تحصیلی به کار میرود. ولی واقعیت این است که این کلمات و ویژگی ها با داشتن قابلیت های فردی تفاوت دارند.
تفاوت استعداد با توانایی
بین توانایی و استعداد تفاوت زیادی وجود دارد. در حقیقت شناسایی تواناییها، یکی از روشهای کشف استعداد است. قابلیت ها بدون تلاش و صرف انرژی به توانایی تبدیل نمیشوند. بعضی از تواناییها با تلاش و تحمل فشار و تمرین زیاد ایجاد میشوند، در حالی که فرد در آنها استعدادی ندارد.
تفاوت استعداد با هوش
در بعضی از منابع، استعداد و هوش معادل هم و به معنای دانش و توانایی فردی معرفی میشود. در حالی که، توانایی عملکرد فرد برای ارائه فعالیت های متفاوت در محیط پیرامون فرد قابلیت آن است، یعنی جنبه عملکردی دارد. اما هوش، درک سریع مفاهیم، واقعیت ها و رویداد های پیرامون فرد است، یعنی جنبه ذهنی دارد. استعداد ذاتی است ولی هوش را میتوان با مطالعه، یادگیری و آموزش تقویت کرد. نکته مهم دیگر این است که افراد با ضریب هوشی یکسان، تواناییهای متفاوتی دارند.
تفاوت استعداد با مهارت
با استعداد بودن به معنای داشتن مهارت نیست.این دو با هم تفاوت دارد.
به قول ماری کوری: «زندگی برای هیچ کس آسان نیست. باید پشتکار و از همه مهم تر اعتماد به نفس داشته باشیم. باید باور کنیم که هر یک برای انجام کاری قابلیت و توانایی داریم و آن کار باید انجام شود.»
قابلیت ها به صورت ذاتی در انسان ها وجود دارد ولی مهارت نیاز به تمرین و ممارست دارد. برای کسب موفقیت، داشتن مهارت خیلی مهم تر از داشتن قابلیت است. قابلیت و توانایی فقط ممکن است فرد را سریع تر و راحت تر به هدف برساند، اما به تنهایی باعث موفقیت نیست.
تفاوت استعداد با علاقه
علائق و رغبتهای ما در انتخاب رشته تحصیلی یا شغل، لزوما نشان دهنده قابلیت های ما نیستند. به این معنا که ما در شغل خاصی استعداد نداریم، بلکه از قابلیتهایمان برای موفقیت در مشاغل استفاده میکنیم. داشتن آن یک مزیت است، ولی چیزی که واقعا باعث پیروزی و موفقیت میشود، پشتکار است.
خواندن و مطالعه مقاله سواد رابطه چیست؟ در سایت دکتر مهدی آنت را به شما عزیزان توصیه می نماییم.
تعریف استعداد در روانشناسی
همیشه بهترین جواب برای هر سوالی، نزد متخصصین است. روانشناس ها استعداد را به دو دسته تقسیم بندی کردند:
استعدادهای خاص:
در موقعیت های خاص این قابلیت دارای ارزش خاص میشود. مثلا استعداد موسیقی برای کسی که قصد دارد در موسیقی تخصص پیدا کند، اهمیت دارد.
استعدادهای عمومی:
این قابلیت ها در موقعیتهای مختلف با ارزش هستند. برای مثال قابلیت کلامی در تدریس بیشتر از کشاورزی اهمیت دارد. متخصصان از منظرهای مختلف دیگری نیز به این موضوع می نگرند و دسته بندی دیگری برای آن ارائه کرده اند. انواع استعداد در دسته بندی های زیر نیز تقسیم میشود:
شناختی
از انواع استعداد، توانایی بیشتر برای تمرکز بر مسائل گوناگون است. حافظه قوی، قدرت تجزیه و تحلیل، توانایی تمرکز، خلاقیت و … از جمله این نوع قابلیت ها هستند.
حسی
از انواع استعداد، این نوع مربوط به استفاده از حواس پنج گانه است. مثلا کسی که بویایی و چشایی خوبی دارد ممکن است توانایی بیشتری در آشپزی داشته باشد. البته این امر به طور صد در صد صادق نیست اما می تواند در درک انواع استعداد افراد به ما کمک کند.
حرکتی
از انواع استعداد، نوع حرکتی مربوط به چالاکی و قدرت بدنی می باشد.
اصول زندگی با شناخت استعداد چیست ؟
زندگی که تنها با شناخت قابلیت ها و توانایی ها حاصل می شود. 3 اصل مهم زندگی با شناخت آنها عبارتند از:
1)تکرار کردن
اصل اول این است اگر قصد دارید انجام کاری را جزو توانمندی های خود قرار دهید، باید بتوانید آن را بارها و بارها به بهترین شکل ممکن تکرار کنید. در حقیقت توانمندی به معنای اجرای مداوم و تقریبا عالی یک فعالیت است.
برای مثال تصور کنید که قصد دارید در ورزش تکواندو به فردی حرفه ای تبدیل شوید. اگر تنها هر چند وقت یکبار تمرین کنید و یا به این توانایی برسید که گاهی یک ضربه حرفه ای بزنید، در این ورزش به موفقیت چندانی نخواهید رسید. برای رسیدن به موفقیت باید به طور مکرر تمرین کنید تا تمام ضربات شما حرفه ای شوند.
2)انتخاب زمینه ای خاص
باید بدانید که مجبور نیستید تلاش کنید در همه زمینه های زندگی تان به فردی توانمند و عالی تبدیل شوید. همان طور که موفق ترین افراد دنیا در تمام زمینه های زندگی شان به توانمندی 100 درصد نرسیده و بدون شک نقص هایی دارند.
بنابراین لازم است برای زندگی قدرتمند، تفکر برترین بودن و کمال گرایی را در تمامی زمینه ها از خود دور کنید و تنها به افزایش مهارت و اطلاعات خود در زمینه ای که در آن استعداد بالایی دارید، بپردازید.
3)حداکثر رساندن توانمندی ها
باید این تصور را کنار بگذارید که شناخت نقاط ضعف و رفع آن ها شما را به موفقیت می رسانند. البته این نکته به این معنی نیست که باید ضعفهای خود را نادیده بگیرید، بلکه به این معنی است که بیش از توجه به ضعفها سعی کنید توانمندیهای خود را بشناسید و آنها را به حداکثر برسانید.
شما باید به اندازهای به نقطه ضعفهای خود توجه کنید تا به توانمندیهای خود آسیب نزنند و مانعی بر سر راهتان نباشند.
برای مثال اگر در بخشی از کارها ضعف دارید، تنها کافی است به جای افزایش مهارت خود در آن حیطه از فردی کمک بگیرید که مهارت و اطلاعات کافی در اختیار دارد. با این کار میتوانید زمان بیشتری را به افزایش مهارتی اختصاص دهید که در آن استعداد بالایی دارید. اگر تصمیم داشته باشید که مسئولیت تمام کارها را خودتان به عهده بگیرید، به نتیجه دلخواهتان نخواهید رسید.
راههای کشف استعداد
با کمک راهکارهایی که در ادامه به آن ها میپردازیم، میتوان به کشف توانایی ها در خود پی برد. این راهکارها عبارتاند از:
خود شناسی:
خود شناسی یعنی بررسی دقیق و کنکاش ویژگی های شخصی. خود شناسی در کشف موضوع توانایی کاری را داشتن در موضوعات مختلف بسیار کمک کننده است. شاید در ابتدا این موضوع سخت به نظر برسد، اما ممکن است.
تجربه کردن:
کنجکاوی و تجربه فرصتها و شرایط جدید و ناشناخته. تجربههای جدید در مقوله کشف استعداد، به نظر نیاز به انعطاف زیادی در مقابل تغییرات دارد.
پرسیدن از دیگران:
معلم ها و مشاوران با تجربه، بهترین راهنما برای استعدادیابی و کشف قابلیت های هر شخص در زمینه های مختلف هستند. آن ها به کمک تجربه های زیادی که دارند از روی عملکرد هر فرد میتوانند توانایی هایشان را شناسایی کنند.
تستهای روانشناختی :
به کمک تست های روانشناختی میتوان به صورت عینی آن ها را شناسایی و نام گذاری کرد. حتی میتوان با اجرای این تست ها در جامعه آماری بزرگی افرادی که توانایی های مشابه دارند را شناسایی کرد.
بهعنوان مثال:
- آزمون تشخیص DAT
- آزمون ترستون
- آزمون دتروا
از تستها و آزمونهای دیگری نیز میتوانیم برای سنجش، ارزیابی و شناسایی آن استفاده کنیم.
دکتر آنت درباره این توانایی میگوید: استعداد یک موهبت الهی است، ولی به تنهایی کافی نیست. در حقیقت داشتن توانایی بدون اراده و تلاش، دستاوردی نیست که باعث موفقیت صد در صدی ما بشود. این توانایی مسیر موفقیت را هموار و آسان میکند اما تا زمانی که در آن مسیر حرکت نکنیم، انتظار موفقیت بعید است. ما برای رسیدن به هر هدفی باید نهایت تلاش خود را بکنیم و به صرف داشتن توانایی دست از تلاش برای رسیدن به موفقیت و هدف خود نکشیم. داشتن آن تلاش ما را مفید تر و هدفمند تر میکند.
مطالعه مقاله توانایی تجزیه و تحلیل چیست؟ چگونه به افراد کمک می کند؟ در سایت دکتر آنت را به دوستان عزیز پیشنهاد می دهیم.
آیا استعدادها ماندگار هستند؟
الگوی قابلیتها و توانایی ها با اتصالات درون مغزتان تکرار میشوند و بدین ترتیب بعد از سن خاصی قادر نخواهید بود توانایی در خود ایجاد کنید. برای توضیح بیشتر و بهتر این موضوع باید توضیحات علمی درباره با عملکرد مغز بدانید.
مغز ما انسان ها وارونه رشد میکند. به این معنی که بر خلاف دیگر اعضای بدن که در ابتدا کوچک بوده و به مرور زمان رشد می کنند، مغز در ابتدا بزرگ بوده و به مرور کوچک و کوچک تر میشود. عجیب این است که با کوچک تر شدن مغز، ما باهوش و باهوش تر میشویم.
در مغز ما رابطی به نام سیناپس، بین دو سلول مغزی وجود دارد که سلول ها را قادر می سازد با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. به زبان ساده تر این سیناپس ها هستند که توانایی های ما را شکل میدهند و بعد از سن خاصی نمیتوانیم قابلیت جدیدی در خود ایجاد کنیم.
از سن 3 تا 15 سالگی میلیاردها میلیارد از ارتباطات سیناپسی ایجاد شده در مغز و نیمی از شبکه ارتباطی را از دست میدهیم. در ادامه هر چه تلاش کنیم، نمیتوانیم آن ها را دوباره بسازیم. تنها میتوانیم برای یادگیری و به خاطر سپردن اطلاعات در حافظه، سیناپس های جدید ایجاد کنیم در نهایت برای یادگیری اغلب مهارت ها نمی توانیم بعد از اواسط نوجوانی تغییری در سیناپسها ایجاد کنیم.
بدون دیدگاه